Dễ phát sinh tiêu cực nếu giao địa phương chủ trì thi THPT quốc gia

Nhiều năm làm công tác thi THPT quốc gia, PGS Đỗ Văn Dũng, Hiệu trưởng Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP HCM, cho rằng chuyện thi cử tốt nghiệp THPT, tuyển sinh đại học đã thử nghiệm đủ "chiêu", từ 3 chung, rồi thi THPT quốc gia 2 trong 1, giao cho đại học tổ chức rồi lại quay về Sở Giáo dục. Phương án nào cũng có ưu, nhược điểm riêng. 

Thí sinh làm thủ tục dự thi THPT quốc gia 2018. Ảnh: Mạnh Tùng.

Về ngắn hạn, ông Dũng cho rằng không nên tính chuyện bỏ hay giữ thi THPT quốc gia, bởi thay đổi liên tục sẽ ảnh hưởng lớn đến thí sinh. Cái mới chưa kịp định hình, chưa kịp sửa chữa để hoàn thiện mà đã thay thế thì không nên. Song, những tiêu cực ở Hà Giang, Sơn La cho thấy những kẻ hở quá lớn trong công tác coi và chấm thi, gây nên sự bất công, làm giảm sút độ tin cậy của kỳ thi.

Về công tác giám sát coi thi, niêm phong, bảo quản bài thi, theo quan sát của PGS Dũng vài năm nay thấy một số nơi khá cẩu thả, lỏng lẻo. Giấy niêm phong bài thi rất dày, có thể dễ dàng lột ra, lấy bài làm thay đổi rồi dán lại như cũ mà không bị phát hiện.

Đặc biệt tư duy cục bộ, địa phương chủ nghĩa khá đậm nét ở nhiều tỉnh thành, ảnh hưởng lớn đến sự nghiêm minh, công bằng của kỳ thi. Giảng viên đại học được điều về phối hợp với các Sở Giáo dục, nhưng những vị trí giám thị chủ chốt lại được sắp xếp là người địa phương. Ở một số phòng thi "đặc biệt" còn có những kịch bản được sắp sẵn, tạo thuận lợi cho tiêu cực mà cán bộ từ đại học không thể can thiệp.

"Cần trả việc chủ trì tổ chức kỳ thi cho các đại học, từ việc chủ trì coi thi đến chấm thi, mới đảm bảo sự công bằng. Ngay cả các đại học địa phương cũng không nên phối hợp làm thi tại địa phương đó mà cần sự trao đổi chéo để hạn chế tối đa tính cục bộ, cả nể của người cùng tỉnh thành", ông đề xuất.

Cùng suy nghĩ trên, PGS Nguyễn Hội Nghĩa (nguyên Phó giám đốc Đại học Quốc gia TP HCM) khẳng định việc giao kỳ thi THPT quốc gia cho địa phương chủ trì là mạo hiểm. Bởi trình độ, năng lực và kinh nghiệm trong công tác thi cử cấp quốc gia tại cơ sở chưa tốt và không thể so sánh với các đại học.

Cả nước có 63 tỉnh thành sẽ có vài trăm cán bộ ở các Sở Giáo dục cầm trịch kết quả thi cử của địa phương. Họ lại bị tác động và sức ép nhiều chiều ở địa phương, từ trên xuống (cấp trên), chiều ngang (bạn bè, mối quan hệ xã hội) nên dễ nảy sinh tiêu cực.

Chưa kể bệnh chạy theo thành tích hoặc vì lợi ích nhóm, một bộ phận cán bộ cũng bất chấp để gian dối trong kỳ thi. "Trung thực trong thi cử là phạm trù đạo đức, là chuyện lớn với nhiều người, nhưng với một số ít khác thì đó chỉ là chuyện nhỏ. Nhất là khi biểu hiện không tuân thủ pháp luật đang diễn ra trong cuộc sống nhan nhản như một lẽ thường tình", ông Nghĩa bày tỏ.

Theo ông Nghĩa, sau kỳ thi năm 2018, Bộ Giáo dục cần xem xét, rà soát toàn diện kỳ thi để rút kinh nghiệm toàn diện trong công tác ra đề, coi thi. Có những khoản mục phải điều chỉnh, như công tác ra đề, song có những khoản mục phải xóa bỏ đi để làm lại.

Giải pháp trước mắt là giao việc chủ trì thi cử cho các trường đại học hoặc các trung tâm khảo thí để đảm bảo tính chính xác, khách quan và khoa học. Các cơ sở này, ít nhất, cũng không phải chịu nhiều sức ép như ngành giáo dục ở địa phương.