Ca sĩ Thanh Tuyền tên thật là Phạm Như Mai, sinh ra và lớn lên ở Đà Lạt. Bà là chị cả trong một gia đình nghèo với 15 chị em. Thanh Tuyền đến với sự nghiệp ca hát khi năm 1959, bà đoạt giải ''Thần đồng Đà Lạt'' với ca khúc Nắng đẹp miền Nam của nhạc sĩ Lam Phương. Những năm sau đó, Thanh Tuyền vừa đi học vừa đi hát ở đài phát thanh, được người cậu chỉ bảo những nhạc lý cơ bản.
Giọng ca được nhiều người săn đón với cát-xê 5 cây vàng một đêm
Với giọng hát khỏe khoắn đầy nội lực thanh xuân, âm vang làm rộn rã cả sân trường, giọng hát của Thanh Tuyền như cháy bỏng một ước mơ, một hy vọng về nơi phồn hoa đô hội nuôi dưỡng ước mơ làm ca sĩ chuyên nghiệp. Nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông khi nghe phát thanh thấy bài Vọng gác đêm sương Thanh Tuyền thể hiện cảm nhận được những khát khao đó của bà. Khi đó, ông nói chuyện thân sinh ra Thanh Tuyền và gia đình đã gật đầu đồng ý cho bà lên Sài Gòn hoa lệ bắt đầu sự nghiệp cầm ca.
Chỉ trong vòng 8 tháng có mặt ở Sài Gòn, Thanh Tuyền đã có phát hành băng đĩa giới thiệu với người yêu nhạc. Như con chim lạ từ xứ sương mù, một bông hoa rừng còn đẫm ướt hơi sương, Thanh Tuyền nhanh chóng chiếm được sự mến mộ của người yêu nhạc Sài Gòn. 17 buổi, từ cái tên Như Mai cha mẹ đặt cho đã được nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông đổi thành nghệ danh Thanh Tuyền - như một ngụ ý về giọng hát đẹp như dòng suối xanh của Cao nguyên Đà Lạt.
19 tuổi, Thanh Tuyền mới bắt đầu đặt chân vào hát tại các vũ trường. Cát-xê mỗi đêm hát tầm 5 cây vàng, Thanh Tuyền trở thành một trong những cái tên sáng giá nhất Sài Gòn thời ấy. Khi cất tiếng hát lên là biết ngay đến Thanh Tuyền không lẫn vào đâu được bởi chất giọng đặc biệt, cách luyến láy bolero rất riêng, rất lạ. Cô hát theo lối bạch thanh, giọng cao vút, ngân nga, trầm bổng.
Sau đó, tránh nhàm chán cho khán giả, Thanh Tuyền hát song ca cũng Chế Linh - giọng ca cũng được mến mộ và săn đón lúc bấy giờ.
21 tuổi, Thanh Tuyền lên xe hoa với người chồng cũng có địa vị thời bấy giờ, 3 người con lần lượt chào đời. Thế nhưng, đứa con thứ 3 mới 1 tháng tuổi, chồng Thanh Tuyền bỏ sang Mỹ và hứa sẽ đưa 3 mẹ con sang sau nhưng mỏi mòn chờ đợi 3 năm ròng nữ ca sĩ không nhận lại tin tức gì. Thanh Tuyền sống trong hoang mang nghĩ rằng chồng đã gặp chuyện chẳng lành nhưng vẫn còn hy vọng.
Vừa phải làm mẹ, lại phải làm cha, Thanh Tuyền cảm thấy cơ cực vô cùng. Mọi chuyện tất nhiên sẽ vượt qua nhưng cho tới tận bây giờ, khi nhắc lại bà vẫn cảm thấy rùng mình, cứ như mình là "bà mẹ siêu nhân".
Ngã rẽ định mệnh
Năm 1975, Thanh Tuyền và 3 con sang Mỹ cùng gia đình người bạn đã bên bà những tháng ngày gian khó ở Sài Gòn với hy vọng tìm được cha cho 3 đứa trẻ. Nhưng ngày đoàn tụ cũng là ngày Thanh Tuyền xót xa khi hay tin chồng cô đã hạnh phúc bên người mới.
Bắt đầu cuộc sống mới ở Mỹ với công việc không phải một ca sĩ - Thanh Tuyền làm công nhân cho một nhà máy in. Bao năm chỉ biết ca hát kiếm tiền nhưng rồi lại phải làm việc của một công nhân, công việc chân tay, Thanh Tuyền vừa khóc vừa nén nỗi đau để nỗ lực với suy nghĩ rằng ''nỗi buồn này mẹ nhận riêng mình'' miễn sao các con không khổ..
Nhưng có lẽ ông trời sinh Thanh Tuyền ra là để hát nên bà cũng chỉ làm công nhân trong 2 năm. Người bên cạnh Thanh Tuyền những tháng ngày ở Mỹ chính là người giúp mẹ con bà sang Mỹ. Khi niềm tin vào cuộc sống trong vụn vỡ, người đàn ông lại là điểm tựa vững chắc để Thanh Tuyền không gục ngã, có thêm những động lực.
"Chồng cũ bỏ rơi ba mẹ con tôi ở Việt Nam sang Mỹ, may nhờ có anh ân cần hỏi han, giúp đỡ. Như định mệnh ở nơi xứ người chúng tôi chia sẻ nhiều điều với nhau rồi gắn bó một cách tự nhiên và sống nương tựa từ đó cho đến nay. Tôi không nghĩ được điều gì khiến tôi và anh gắn bó lâu đến như vậy, có lẽ là duyên phận", Thanh Tuyền chia sẻ.
Chia sẻ về người chồng hiện tại, Thanh Tuyền bảo đó là người đàn ông lớn trong đời bà, người cha vĩ đại của các con, người đàn ông chỉ muốn đứng sau lưng, chia sẻ thành công trong công việc với nữ danh ca.
"Sống chung hơn 30 năm nhưng không ai biết mặt chồng tôi cả. Chồng tôi nói: Em là nghệ sĩ, xuất hiện là được rồi. Anh ở bên em, khán giả cũng không biết là ai''. Quả thực anh vừa là bạn đời, người thầy vừa là khán giả khó tính nhất mà tôi từng gặp. Tuy không phải là nghệ sĩ nhưng mỗi lần tôi hát bài mới, anh góp ý từng nốt nhạc, cao độ và cách thể hiện cảm xúc. Nếu chồng chưa hài lòng, tôi phải hát đi hát lại đến khi anh cảm thấy không còn điểm nào chê nữa thì thôi. Ngày trước, ông xã chỉ yêu nhạc của Thái Thanh. Sau này anh ấy mới chuyển sang mê tôi hát. Có lần anh nói với vợ: ''Giọng em lúc đầu không có nhiều ấn tượng, nhưng càng nghe lại càng nghiện'', danh ca Thanh Tuyền chia sẻ.
Hiện tại, các con của danh ca Thanh Tuyền đều đã có gia đình riêng. Vợ chồng bà sống tại bang Texas, Mỹ. Cuối tuần bà đi diễn, còn những ngày trong tuần, cả hai quấn quýt, cùng làm vườn, nấu cơm, tận hưởng giây phút bình yên tuổi xế chiều.
"Tôi đã đi qua chặng đường đời hơn với đủ những nỗi đau mà đôi khi cảm thấy những nỗi đau đó đã trở nên thân thuộc. Tôi đã giác ngộ đạo Phật. Tôi và chồng tu tại gia nên mọi chuyện rất bình an. Bây giờ đối với tôi mọi chuyện như không có gì tồn tại hết. Ngày mai không biết có chuyện gì xảy ra, cuộc sống hiện tại là quý nhất", danh ca Thanh Tuyền từng tâm sự.