Đại biểu Đoàn Nghệ An đề nghị quy định cụ thể hơn phương thức giải quyết tranh chấp giữa người tiêu dùng và tổ chức, cá nhân kinh doanh

Phát biểu thảo luận về dự thảo Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (sửa đổi), đại biểu Trần Nhật Minh, đoàn Nghệ An góp ý về hai nội dung liên quan đến giải quyết tranh chấp giữa người tiêu dùng và tổ chức, cá nhân kinh doanh.

Dẫn báo cáo của Bộ Công Thương tổng kết thi hành Luật Bảo vệ người tiêu dùng về tiếp nhận và giải quyết yêu cầu, khiếu nại của người tiêu dùng chỉ ra nguyên nhân phương thức Trọng tài và Toà án không được nhiều người tiêu dùng lựa chọn là do thủ tục phức tạp, thời gian giải quyết vụ việc lâu, chi phí cao, trong khi giá trị các vụ việc vi phạm quyền lợi người tiêu dùng là thấp" (theo số liệu của Báo cáo nêu thì số vụ việc liên quan đến quyền lợi người tiêu dùng do Trọng tài thương mại và Toà án giải quyết là bằng không); theo đại biểu Trần Nhật Minh, dẫn đến tình trạng trên còn có nguyên nhân khác là do quy định của Điều 30 của luật hiện hành về phương thức giải quyết tranh chấp còn chung chung, chưa cụ thể.

Do Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2010 chỉ mới nêu các phương thức giải quyết tranh chấp mà chưa quy định rõ về cơ chế giải quyết của các bên khi tranh chấp xảy ra, cụ thể là các bên chỉ được lựa chọn 1 trong 4 phương thức giải quyết hay được lựa chọn cả 4 phương thức (Thương lượng; Hòa giải; Trọng tài; Tòa án).

“Với quy định này, hiểu theo hướng là các bên tranh chấp được lựa chọn cả 4 phương thức thì trái với quy định tại Điều 6, Luật Trọng tài thương mại 2010 (Điều 6, Luật Trọng tài thương mại quy định: "Trong trường hợp các bên tranh chấp đã có thoả thuận trọng tài mà một bên khởi kiện tại Toà án thì Toà án phải từ chối thụ lý, trừ trường hợp thoả thuận trọng tài vô hiệu hoặc thoả thuận trọng tài không thể thực hiện được"), tức là các bên chỉ được lựa chọn 1 trong 2 cơ quan: Trọng tài hoặc Toà án để giải quyết khi xảy ra tranh chấp”, đại biểu Trần Nhật Minh phân tích.

Chỉ ra những bất cập của Luật hiện hành, vị đại biểu Đoàn Nghệ An đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu sửa đổi khoản 1, Điều 54 liên quan đến phương thức giải quyết tranh chấp giữa người tiêu dùng và tổ chức cá nhân kinh doanh tại dự thảo Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (sửa đổi) theo hướng cụ thể, dễ hiểu và dễ áp dụng hơn, cụ thể đại biểu kiến nghị: “Khi xảy ra tranh chấp, người tiêu dùng và tổ chức, cá nhân kinh doanh có thể tự giải quyết thông qua các phương thức: thương lượng và hoà giải. Trong trường hợp không tự giải quyết được bằng phương thức thương lượng và hoà giải; hoặc không muốn tự chọn giải quyết bằng thương lượng và hoà giải thì lựa chọn 1 trong 2 phương thức giải quyết: Trọng tài hoặc Toà án”.

Mặt khác, vị đại biểu Đoàn Nghệ An cũng đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung quy định "Người tiêu dùng có quyền lựa chọn Trọng tài hoặc Tòa án để giải quyết tranh chấp theo quy định của Luật Trọng tài thương mại" trong dự thảo Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (sửa đổi) để tương thích với Luật Trọng tài thương mại về nội dung bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Vì tại Điều 17, Luật Trọng tài thương mại 2010 quy định: "Quyền lựa chọn phương thức giải quyết tranh chấp của người tiêu dùng: Đối với các tranh chấp giữa nhà cung cấp hàng hóa, dịch vụ và người tiêu dùng, mặc dù điều khoản trọng tài đã được ghi nhận trong các điều kiện chung về cung cấp hàng hoá, dịch vụ do nhà cung cấp soạn sẵn thỏa thuận trọng tài thì người tiêu dùng vẫn được quyền lựa chọn Trọng tài hoặc Tòa án để giải quyết tranh chấp. Nhà cung cấp hàng hóa, dịch vụ chỉ được quyền khởi kiện tại Trọng tài nếu được người tiêu dùng chấp thuận".

Liên quan việc thực hiện kết quả thương lượng và kết quả hoà giải, đại biểu Trần Nhật Minh cho rằng, dự thảo Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (sửa đổi) còn thiếu quy định về giải quyết hậu quả pháp lý khi một trong các bên không thực hiện kết quả thương lượng và kết quả hoà giải thành.

Để khắc phục tình trạng "kết quả thương lượng, hoà giải thành nhiều khi không được các bên nghiêm túc thực thi do giá trị pháp lý của biên bản hoà giải thành là không cao" như Báo cáo số 155 của Bộ Công Thương tổng kết thi hành Luật Bảo vệ người tiêu dùng đã nêu, đại biểu đề nghị bổ sung quy định: Trong thời hạn 60 ngày, nếu một bên không thực hiện kết quả thương lượng và hoà giải thành thì bên kia có quyền yêu cầu Trọng tài hoặc Toà án giải quyết theo quy định của pháp luật.

Mặt khác, khoản 1, Điều 60 trong dự thảo Luật quy định "Kết quả thương lượng của tổ chức, cá nhân kinh doanh với người tiêu dùng được lập thành văn bản hoặc các hình thức có giá trị pháp lý tương đương", theo đại biểu đánh giá việc quy định "hình thức có giá trị tương đương" là còn chung chung, khó hiểu, khó thực hiện.

Trong khi đó, theo quy định của Điều 119, Bộ luật Dân sự, về hình thức giao dịch dân sự được thể hiện bằng lời nói, bằng văn bản hoặc bằng hành vi cụ thể. Giao dịch dân sự thông qua phương tiện điện tử dưới hình thức thông điệp dữ liệu theo quy định của pháp luật về giao dịch điện tử được coi là giao dịch bằng văn bản". Đồng thời, cũng theo quy định tại Điều 116 của Bộ luật này thì kết quả thương lượng là một loại giao dịch dân sự. Do đó, đại biểu đề nghị dự thảo Luật dẫn chiếu các hình thức có giá trị như văn bản theo Điều 119 Bộ luật Dân sự cho phù hợp. Tuy nhiên, để đảm bảo giá trị pháp lý của kết quả thương lượng, cần quy định kết quả thương lượng phải được lập thành văn bản.

Cũng trong chương trình làm việc, Quốc hội đã nghe Tờ trình, báo cáo thẩm tra về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển Thành phố Hồ Chí Minh.