NHỮNG KHÓ KHĂN TẤT YẾU
Khó khăn đầu tiên mà các doanh nghiệp FDI gặp phải chính là khác biệt giữa chủ sử dụng lao động và người lao động về ngôn ngữ, văn hóa. Từ những bất đồng cơ bản cộng với những bất lợi trong môi trường làm việc có thể dẫn đến những hiểu nhầm không đáng. Anh Nguyễn Văn Thanh - phiên dịch viên của Công ty TNHH Kido Vinh (Đô Lương) chia sẻ: “Tôi cũng từng gặp những tình huống chủ sử dụng lao động biết chút ít tiếng Việt, sử dụng chưa chính xác từ ngữ dẫn đến công nhân hiểu nhầm nhau. Đó chính là lý do đội ngũ phiên dịch viên vô cùng quan trọng”.
Thường xuyên làm việc trực tiếp với các doanh nghiệp FDI, chị Nguyễn Hoàng Yến - Công đoàn KKT Đông Nam chia sẻ: “Ai cũng muốn xây dựng một môi trường làm việc lịch sự, văn minh nhưng không dễ để biến mong muốn đó thành hiện thực. Bên cạnh những tình huống hiểu nhầm nhau vì bất đồng ngôn ngữ thì không gian ồn ào, bức bí của các nhà xưởng cũng khiến mọi người phải nói lớn tiếng với nhau mới nghe rõ. Có những tình huống dở khóc dở cười khi nói lớn cũng không nghe, hoặc nghe câu được câu mất dẫn đến hiểu sai ý nhau cũng khiến mọi người dễ cảm thấy bức xúc. Ngoài ra, tác phong, trình độ cũng là một rào cản lớn mà các doanh nghiệp cần vượt qua. Tôi đã nghe nhiều cán bộ lãnh đạo công ty chia sẻ rằng, họ mất kiên nhẫn vì nói mãi mà công nhân không hiểu hoặc nhắc nhở nhiều lần nhưng công nhân vẫn vi phạm”.
Là doanh nghiệp FDI chuyên gia công, sản xuất găng tay thể thao, quần áo thể thao đóng tại Cụm công nghiệp Nam Giang, huyện Nam Đàn, Công ty TNHH Haivina Kim Liên đã hoạt động trên địa bàn tỉnh Nghệ An 10 năm nay. Chia sẻ về những khó khăn trong những năm đầu thành lập, ông Lê Văn Sơn - Chủ tịch Công đoàn công ty nói: “Hạn chế mà chúng tôi gặp phải lại nằm ở đội ngũ quản lý người Việt - bộ phận trung gian giữa lãnh đạo người nước ngoài và công nhân người Việt. Công ty đã từng phải xử lý nghiêm, thậm chí đuổi việc, những trường hợp đội ngũ quản lý người Việt dùng những ngôn ngữ không chính xác, lăng mạ, xúc phạm công nhân trong quá trình bàn giao, chỉ đạo công việc”.
GỠ KHÓ TỪNG VẤN ĐỀ
Những bất lợi, bất đồng trên có thể cải thiện? Câu trả lời là có. Bằng thiện chí và sự chuyên nghiệp, rất nhiều doanh nghiệp FDI đã xây dựng được một môi trường làm việc văn minh, lịch sự trên cơ sở tôn trọng lẫn nhau.
Tại Công ty TNHH Liên doanh Nguyên liệu giấy Nghệ An PP (Nghi Lộc), suốt 17 năm hoạt động, công ty có đến 70% người lao động gắn bó trên 3 năm. Trong đó, 40% lao động gắn bó với công ty ngay từ những ngày đầu thành lập. Chia sẻ về “bí quyết” của Ban lãnh đạo người Đài Loan và Trung Quốc, chị Phạm Thị Hậu - Chủ tịch Công đoàn công ty nói: “Lãnh đạo công tycực kỳ quan tâm đến người lao động và ủng hộ mọi chương trình của công đoàn. Không chỉ hỗ trợ thêm kinh phí cho công đoàn công ty hoạt động, Ban giám đốc còn dành rất nhiều thời gian để nắm bắt đời sống, gia cảnh từng công nhân, chủ động xây dựng các chương trình phúc lợi, quan tâm đến chăm lo sức khỏe người lao động một cách chân thành… Trong trao đổi công việc, dù bất đồng ngôn ngữ nhưng không bao giờ xảy ra to tiếng. Có bất cứ thắc mắc, hiểu nhầm nào từ phía công nhân, công đoàn công ty sẽ nắm bắt ngay và để lãnh đạo công ty điều tra, điều chỉnh, đính chính cặn kẽ cho người lao động, không để mâu thuẫn lớn lên”.
Chị Hậu cũng thành thật, so với nhiều doanh nghiệp trên địa bàn, mức lương ở công ty còn thấp, nhưng vì môi trường thân thiện, tình cảm nên nhiều lao động vẫn muốn gắn bó lâu dài.
Tại Công ty TNHH Royal Food Nghệ An, để tạo môi trường gắn bó, đoàn kết giữa đội ngũ lãnh đạo người Thái Lan và gần 600 công nhân lao động người Việt, hàng năm công ty đều tổ chức một ngày tất niên cuối năm với các hoạt động như giao lưu, ca nhạc, trò chơi, liên hoan... Suốt 10 năm nay, ngày đặc biệt này đã trở thành một nét văn hóa được mong đợi nhất của tất cả mọi người, từ lãnh đạo cấp cao nhất đến công nhân lao động. Ông Nguyễn Trung Tiến - Chủ tịch Công đoàn công ty cho rằng, vai trò của đội ngũ quản lý người Việt trong việc giữ được sự đoàn kết cũng vô cùng quan trọng. Đội ngũ trung gian này cần là lực lượng kết nối công bằng, thân thiện, gần gũi, phản ánh trung thực, tư vấn chính xác tất cả các vấn đề để quản lý doanh nghiệp không có suy nghĩ người Việt bênh vực người Việt, công nhân không có suy nghĩ quản lý thì bênh quản lý.
Liên quan đến việc xử lý những bất đồng chẳng may phát sinh trong quá trình làm việc, anh Tiến cho biết, công ty anh đã phát huy hiệu quả diễn đàn online của các tổ, đội, nhóm. Theo đó, mọi phổ biến từ lãnh đạo công ty và kiến nghị, thắc mắc từ người lao động đều được đăng tải trên các nhóm này. Đội ngũ lãnh đạo, cán bộ quản lý có nhiệm vụ giải thích cặn kẽ, thấu đáo, kịp thời cho người lao động trực tuyến và trực tiếp. Đây cũng là cách làm được áp dụng nhiều ở các doanh nghiệp.
Tại Công ty TNHH Haivina Kim Liên, công ty đã mở các lớp đào tạo văn hóa doanh nghiệp để cải thiện quan hệ lao động. Anh Sơn chia sẻ: “Chúng tôi có một bộ phận chuyên đào tạo về văn hóa doanh nghiệp và tác phong công nghiệp hàng tuần cho đội ngũ quản lý và công nhân lao động gần 3.000 người. Những nội dung đào tạo được coi như bộ quy tắc ứng xử chuẩn mực giúp giảm thiểu những căng thẳng không đáng có trong quá trình làm việc. Nhờ thế mà quan hệ lao động những năm gần đây được cải thiện hơn nhiều”.
Để giải quyết những khác biệt về trình độ, anh Đoàn Văn Thủy - Phó Chủ tịch Công đoàn Công ty TNHH Kido Vinh (Đô Lương) chia sẻ: “Tôi cho rằng nếu doanh nghiệp làm thật tốt, thật kỹ công tác đào tạo từ đầu thì sẽ tránh được điều này. Ở công ty tôi, 3.700 lao động đang làm việc đều thích nghi tốt và đáp ứng được với tất cả những yêu cầu của công ty, mối quan hệ giữa lãnh đạo người nước ngoài và công nhân Việt Nam rất tốt”.
“Thời gian tới, môi trường đầu tư ở Nghệ An sẽ tiếp tục mở rộng, doanh nghiệp FDI sẽ tăng. Khi nhu cầu tuyển dụng cao mà số lượng công nhân hạn chế sẽ dẫn đến tình trạng cạnh tranh lao động. Trong tình hình đó, doanh nghiệp nào có môi trường làm việc chuyên nghiệp, quan hệ lao động văn minh, khiến người lao động có cảm giác doanh nghiệp như ngôi nhà thứ 2 thì sẽ cơ lợi thế” - bà Trần Thị Nguyệt, Phó Chủ tịch Công đoàn KKT Đông Nam nhận định.