(Baonghean) - Cháu bé 8 tuổi mồ côi cả cha lẫn mẹ đang sống cùng ông, bà ngoại nhưng trên danh nghĩa lại là con nuôi của gia đình khác và cũng không có tên trong sổ hộ khẩu của gia đình này. Hiện cháu không được hưởng bất kỳ chế độ trợ cấp nào.
Đơn thư từ người dân
Báo Nghệ An nhận được đơn thư đề nghị giúp đỡ của bà Phan Thị Hiền, trú tại xóm Thượng Sơn, xã Thanh Hưng, huyện Thanh Chương. Bà Hiền là bà ngoại của cháu Nguyễn Hoàng Huy Mạnh (SN 2009) . Khi cháu Mạnh sinh ra được 3 ngày thì bố mất, không lâu sau đó mẹ cũng bỏ Mạnh mà đi. Cháu Mạnh mồ côi cả cha lẫn mẹ, được ông bà ngoại cưu mang.
Năm 2013, bà Hiền lên UBND xã Thanh Hưng làm hồ sơ đề nghị hưởng chế độ trẻ mồ côi cho cháu. Tuy nhiên, cán bộ tư pháp và cán bộ chính sách xã Thanh Hưng cho biết trong trường hợp này, bà ngoại nuôi cháu thì không được hưởng chế độ mà phải tìm người khác nhận cháu làm con nuôi thì hồ sơ mới được giải quyết.
Nghe vậy, bà Hiền nhờ em dâu là bà Trần Thị Hiển nhận cháu Mạnh làm con nuôi. Cả bà Hiền và bà Hiển đều thống nhất cháu Mạnh làm con nuôi chỉ là thủ tục, cháu Mạnh vẫn sống cùng ông bà ngoại. Sau khi hồ sơ được hoàn tất, ngày 14/10/2013, UBND huyện Thanh Chương có Quyết định về việc trợ cấp xã hội đối với cháu Mạnh (thuộc đối tượng trẻ mồ côi, trẻ bỏ rơi) với mức trợ cấp 180 nghìn đồng/tháng, bà Hiền được nhận trợ cấp 360 nghìn đồng/tháng (thuộc đối tượng nuôi dưỡng trẻ mồ côi, trẻ bỏ rơi); thời gian hưởng trợ cấp từ tháng 1/2013.
Ngày 29/5/2015, UBND huyện Thanh Chương quyết định việc chuyển hưởng trợ cấp xã hội tại cộng đồng theo Nghị định 136/2013. Theo đó, mức trợ cấp của cháu Mạnh được tăng lên 405 nghìn đồng/tháng; thời gian hưởng trợ cấp từ tháng 1/2015.
Đến tháng 9/2016, gia đình bà Hiền nhận được thông báo cháu Mạnh sẽ bị cắt chế độ trợ cấp do theo chính sách mới, trẻ đã được nhận làm con nuôi sẽ không được trợ cấp. Nhận được tin này, gia đình bà Hiền rất bất bình vì cho rằng cháu là trẻ mồ côi và lâu nay Nhà nước vẫn trợ cấp cho cháu theo chế độ trẻ mồ côi, nay lại cắt chế độ của cháu với lý do cháu là con nuôi là hoàn toàn không hợp lý.
Chồng chéo hồ sơ
Tại thời điểm bà Hiền làm hồ sơ hưởng chế độ cho cháu Mạnh (năm 2013), chính sách trợ giúp các đối tượng bảo trợ xã hội được thực hiện theo Nghị định 67/2007 và Nghị định 13/2010 của Chính phủ. Cả 2 Nghị định này đều quy định trẻ em mồ côi cả cha và mẹ; gia đình, cá nhân nhận nuôi dưỡng trẻ em mồ côi, trẻ em bị bỏ rơi đều là đối tượng được bảo trợ xã hội.
Như vậy, áp dụng chính sách thời điểm đó, cháu Mạnh và bà Hiền (bà ngoại và là người nuôi dưỡng cháu Mạnh) đương nhiên được hưởng chế độ này. Vậy tại sao cán bộ chính sách và cán bộ tư pháp UBND xã Thanh Hưng lại hướng dẫn bà Hiền tìm người khác đứng tên nhận nuôi dưỡng cháu để được hưởng chế độ trợ cấp?.
Tại buổi làm việc có sự tham gia của ông Lê Văn Nghị - Chủ tịch UBND xã và bà Duy Hằng Minh – cán bộ chính sách xã, bà Minh thừa nhận bà là người hướng dẫn bà Hiền tìm người khác đứng tên nhận nuôi dưỡng cháu. Bà Minh cho rằng, khi bà Hiền đứng ra làm hồ sơ cho cháu và bà Hiền ký tên thì hồ sơ không hợp lý nên phải tìm một người khác để đứng tên nhận nuôi dưỡng cháu nhưng không đưa ra được căn cứ từ quy định nào và cho biết thêm rằng “được sự hướng dẫn của cấp trên là phòng Lao động - Thương binh và Xã hội huyện”.
Tuy nhiên, ông Nguyễn Tuấn Anh - Phó phòng LĐTB&XH huyện Thanh Chương lại phủ nhận, huyện không hướng dẫn cán bộ chính sách cấp xã làm thủ tục như trên. Để minh chứng, ông Tuấn Anh đưa ra 1 bộ hồ sơ đề nghị hưởng trợ cấp xã hội của cháu Mạnh bao gồm: đơn đề nghị hưởng chế độ trợ cấp xã hội có chữ ký của bà Hiền, giấy chứng tử của bố và mẹ cháu Mạnh, sơ yếu lý lịch, giấy khai sinh của cháu. Bộ hồ sơ này được lập vào tháng 4/2013.
Ông Anh khẳng định, hồ sơ chỉ cần như trên đã đủ minh chứng cháu là trẻ mồ côi và bà Hiền là người ký tên, đồng thời là người nuôi dưỡng cháu nên sẽ được hưởng chế độ liên quan, không cần làm thủ tục con nuôi hay nhờ người khác đứng tên nhận nuôi dưỡng. Trên cơ sở đó, tháng 10/2013, UBND huyện có Quyết định trợ cấp xã hội cho cháu Mạnh.
Về hồ sơ con nuôi của cháu Mạnh, qua kiểm tra, bộ hồ sơ này không có lý lịch tư pháp của người nhận nuôi và sổ hộ khẩu của gia đình bà Hiển không có tên cháu Mạnh. Ông Nguyễn Doãn Sơn - Trưởng phòng Tư pháp huyện Thanh Chương cho biết, việc cháu Mạnh chưa có tên trong sổ hộ khẩu, trách nhiệm thuộc về công an xã và mặc dù hồ sơ bị thiếu nhưng giấy chứng nhận nuôi con nuôi được ký vào ngày 12/7/2013 đã có giá trị pháp lý. Trong trường hợp việc nuôi con nuôi đã được công nhận thì UBND huyện Thanh Chương phải có quyết định trợ cấp nuôi dưỡng cháu Mạnh cho bà Hiển (mẹ nuôi cháu) chứ không phải bà Hiền (bà ngoại cháu) như trên thực tế.
Lý giải về điều này, ông Nguyễn Tuấn Anh cho rằng, trên thực tế bà Hiền là người nuôi dưỡng cháu chứ không phải bà Hiển nên tiền trợ cấp bà Hiền được hưởng và đối với quy định lúc bấy giờ, mức trợ cấp đối với người nuôi dưỡng cháu là bố mẹ nuôi hoặc không phải bố mẹ nuôi đều như nhau. Tuy nhiên, xét trên hồ sơ thủ tục thì việc cấp tiền chế độ trực tiếp cho bà Hiền là không hợp lý.
Cần phối hợp giải quyết vướng mắc
Theo Công văn số 2625/LĐTBXH-BTXH ngày 15/9/2016 của Sở Lao động – Thương binh và Xã hội tỉnh về việc triển khai thực hiện chế độ chính sách bảo trợ xã hội theo Quyết định 54/2016/QĐ-UBND của UBND tỉnh, trường hợp cháu Mạnh là con nuôi của gia đình bà Hiển thì sẽ không được tiếp tục hưởng mức trợ cấp xã hội. Do đó, cháu Mạnh bị cắt chế độ trợ cấp từ tháng 10/2016.
Điều đáng nói ở đây là do sự chồng chéo trong hồ sơ khiến cháu Mạnh bị mất quyền lợi. Thực tế, cháu Mạnh sống cùng ông bà ngoại và cháu là trẻ mồ côi. Trong hồ sơ, cháu là con nuôi nhưng lại không có tên sổ hộ khẩu của gia đình bà Hiển và gia đình này không hề nuôi dưỡng cháu.
Như vậy, cháu Mạnh vừa không được hưởng quyền lợi con nuôi vừa không được hưởng quyền lợi trẻ mồ côi. Việc cháu bị cắt chế độ trợ cấp bắt nguồn từ sự hướng dẫn làm thủ tục không đúng quy định của cán bộ chính sách cấp xã. Gia đình bà Hiền khai trong hồ sơ không đúng thực tế nên gây khó khăn cho các cơ quan chức năng trong việc thực hiện chế độ chính sách cho cháu Mạnh.
Hiện UBND huyện Thanh Chương đã hướng dẫn gia đình bà Hiền và bà Hiển gửi đơn yêu cầu chấm dứt việc nuôi con nuôi đến Tòa án nhân dân huyện Thanh Chương, từ đó khôi phục lại chế độ trẻ mồ côi cho cháu Mạnh. Đây là giải pháp khả thi, cần thực hiện sớm nhất có thể để đảm bảo quyền lợi cho cháu Mạnh.
Phương Thảo