Vay tiền rồi trốn hơn 3 năm
Hơn 3 năm qua, gia đình anh Chu Duy Lý (35 tuổi, trú xóm 3, xã Diễn Trường, huyện Diễn Châu) phải “ôm” cục nợ 25 triệu đồng tiền vay vốn ngân hàng. Anh Lý kể, cuối năm 2015, ông Chu Thanh Long (Tổ trưởng tổ vay vốn xóm 6, nay là xóm 3, xã Diễn Trường) gọi điện cho vợ anh là chị Nguyễn Thị Thương, nói gia đình anh được vay nguồn vốn để phát triển chăn nuôi.
Mặc dù không có nhu cầu nhưng nghĩ lãi suất thấp nên chị Thương vẫn lên xã làm thủ tục, ký hồ sơ vay 30 triệu đồng. Ít ngày sau, ông Long gọi chị Thương đến nhà và đưa 15 triệu đồng, còn 15 triệu nữa thì không thấy đưa. Khi chị Thương cầm tiền về được ít ngày, ông Long đến nhà vay lại 10 triệu đồng. Đến tháng 4/2016, ông Long bỏ trốn khỏi địa phương.
“Gia đình tôi chỉ sử dụng 5 triệu đồng trong số 30 triệu đồng vay vốn. 25 triệu đồng, ông Long sử dụng mục đich cá nhân nhưng gia đình tôi lại phải trả tiền lãi cho ngân hàng”, anh Lý nói.
Cùng chung hoàn cảnh, gia đình bà Nguyễn Thị Minh (44 tuổi, trú xóm 3, xã Diễn Trường) cũng đang oằn mình hàng tháng phải trả tiền gốc và lãi số tiền ông Long đang vay của gia đình.
“Tôi cũng được ông Long gọi đi làm hồ sơ vay vốn. Hồ sơ tôi ký vay là 25 triệu đồng nhưng thực tế, tôi chỉ được nhận từ ông Long 10 triệu đồng. Giờ ông Long bỏ trốn, tôi phải nộp hơn 3 triệu đồng tiền lãi, cộng với 15 triệu đồng tiền gốc”, bà Minh nói và cho biết thêm rằng, gia đình bà còn cầm cố sổ đỏ vay 70 triệu đồng để đưa cho ông Long vay. Hàng tháng, bà phải trả 800 ngàn đồng tiền lãi và không biết khi nào mới có 70 triệu đồng để lấy bìa ra.
“Nhà tôi sát nhà ông Long, nghĩ tình làng nghĩa xóm nên giúp đỡ nhau. Không ngờ, vợ chồng ông ấy lại lừa gia đình tôi như thế này”
Theo tìm hiểu của phóng viên, trên địa bàn xã Diễn Trường đang có hàng chục hộ gia đình cho ông Chu Thanh Long vay với số tiền hàng tỷ đồng nhưng chưa lấy lại được. Không chỉ vay cá nhân, ông Long còn vay của hội cựu chiến binh, hội hưu trí, hội tăng thiết giáp…
Cũng không chỉ có ông Long, vợ ông là bà Chu Thị Mai, lợi dụng là tổ phó, kiêm thủ quỹ tổ tín dụng phụ nữ xóm 3 đã vay gần 400 triệu đồng tiền tiết kiệm của chị em phụ nữ hàng tháng gửi vào để cho những hoàn cảnh khó khăn vay vốn phát triển kinh tế.
Bà Hồ Thị Đông - Tổ trưởng tổ Tín dụng phụ nữ xóm 3 cho biết: “Chị em trong xóm hàng tháng chắt bóp, thừa ra ít tiền thì gửi vào quỹ để lấy lãi nhưng đã bị bà Mai chiếm đoạt hết. Chị ấy nói vay tạm 6 tháng để lo cho con đi xuất khẩu lao động, nhưng đến nay đã hơn 3 năm nhưng không những không trả mà còn bỏ trốn”.
Theo người dân, vào tháng 2/2016, mọi người không thấy bà Mai ở nhà, hỏi thì được ông Long nói bà đi vào miền Nam thăm con. Chỉ 2 tháng sau, ông Long cũng “biến mất” khỏi địa phương khiến nhiều người dân rơi vào tình cảnh điêu đứng. Bởi số tiền mà vợ chồng ông Long vay của các cá nhân, tập thể ở xã Diễn Trường theo người dân ước tính ban đầu là hơn 3 tỷ đồng. Đến tháng 7/2016, gia đình ông Long đã chuyển nhượng thửa đất tại xóm 3 có diện tích 677 m2 của gia đình sang cho ông Chu Duy Chung, người cùng xóm.
“Đây rõ ràng là hành vi tẩu tán tài sản, thể hiện việc có điều kiện, khả năng nhưng cố tình không trả nợ của gia đình ông Long. Cùng đó, tiền lương bộ đội của ông Long vẫn được người khác nhận thay mà ông ấy không trả nợ cho người dân”, bà Minh nói và cho rằng, thời gian từ khi hợp đồng chuyển nhượng được công chứng đến khi UBND huyện Diễn Châu cấp bìa đất mới cho gia đình anh Chung chỉ trong vòng 5 ngày là quá nhanh.
Lật lại thời gian tháng 7/2016 thì thấy rằng, suy nghĩ của người dân là có cơ sở bởi ngày 8/7/2016 (trùng vào thứ 6), văn phòng công chứng Cầu Giát huyện Quỳnh Lưu mới chứng thực hợp đồng chuyển nhượng giữa gia đình ông Long và gia đình ông Chung. Ngày 9/7/2016 và ngày 10/7/2016 rơi vào thứ 7 và chủ nhật, cơ quan hành chính sẽ nghỉ làm việc. Đến ngày 12/7/2016, UBND huyện Diễn Châu đã cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho gia đình ông Chung thì đúng là "siêu" nhanh.
Cơ quan chức năng lúng túng?
Người dân cho rằng, vợ chồng ông Long có hành vi lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản nên đã làm đơn tố cáo gửi các cấp chính quyền từ xã đến tỉnh. Sau khi tiếp nhận đơn tố cáo của công dân, Công an huyện Diễn Châu đã ra quyết định phân công giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố theo quy định để tiến hành các biện pháp xác minh.
Hết thời hạn xác minh, Công an huyện Diễn Châu trả lời công dân rằng, vụ việc vợ chồng ông Chu Thanh Long, bà Chu Thị Mai vay tiền của các hộ dân và Chi hội Phụ nữ xóm 6, xã Diễn Trường được xác định là giao dịch dân sự.
Công an huyện Diễn Châu đã nhiều lần triệu tập ông Chu Thanh Long và bà Chu Thị Mai để làm việc nhưng vợ chồng ông Long, bà Mai không có mặt tại địa phương, không xác định được nơi cư trú và không thể liên lạc để làm việc; thửa đất và căn nhà nơi ông Long và bà Mai cư trú tại xã Diễn Trường đã được bán lại cho người khác trước khi Công an huyện Diễn Châu tiếp nhận đơn tố cáo.
Công an huyện Diễn Châu cũng cho rằng, các căn cứ để chứng minh việc ông Long và bà Mai vay tiền cũng như phục vụ cho việc xác định cụ thể, chính xác số tiền đã vay không có nhiều giá trị pháp lý (hồ sơ vay vốn không chặt chẽ, không có xác nhận hoặc chứng thực của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền, không có tài sản thế chấp...).
Hết thời hạn xác minh, do chưa có đủ căn cứ để ra Quyết định khởi tố vụ án hoặc không khởi tố vụ án, ngày 10/2/2017, Công an huyện Diễn Châu ra quyết định tạm dừng điều tra xác minh tố giác tội phạm của công dân. Tuy nhiên, thông báo trả lời của Công an huyện Diễn Châu đã không nhận được sự đồng tình của người dân và cho rằng, cơ quan công an vẫn có thể xác định chữ ký của ông Long thông qua tàng thư căn cước công dân.
Cụ thể, vợ chồng ông Long dùng mọi thủ đoạn để người cho vay không thể liên lạc được với mình, thay đổi thông tin liên lạc, thay đổi chỗ ở, đồng thời khi đi không thông báo cho các chủ nợ biết về việc mình vắng mặt tại địa phương nhằm mục đích trốn tránh nghĩa vụ trả nợ để chiếm đoạt tài sản.
Bên cạnh đó, vợ chồng ông Long rời khỏi địa phương là lén lút vì khi đi theo như UBND xã Diễn Trường cho biết, ông Long không xin cấp giấy tạm vắng tại công an xã. Việc gia đình ông Long đã chuyển nhượng căn nhà và thửa đất của gia đình cho người khác cũng thể hiện việc rời bỏ địa phương của vợ chồng ông Long là không xác định thời hạn.
Thực tế, trong thời gian vừa qua, trên địa bàn tỉnh đã xảy ra nhiều vụ vỡ nợ, nhiều “con nợ” đã có hành vi rời khỏi địa phương nhưng cơ quan chức năng không thể xử lý hình sự đối với tội danh “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản”. Người dân điêu đứng, nguy cơ mất trắng số tiền chắt bóp, dành dụm hàng năm trời.
Theo Công an tỉnh Nghệ An, Điều 175 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) quy định về tội “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản”, các căn cứ “bỏ trốn để chiếm đoạt tài sản” “đến thời hạn trả lại tài sản mặc dù có điều kiện, khả năng nhưng cố tình không trả” chưa được cơ quan hướng dẫn để áp dụng thống nhất và trên thực tế xảy ra nhiều tình huống dẫn tới cách hiểu khác nhau của các cơ quan tiến hành tố tụng. Chính điều này đã gây nhiều khó khăn trong việc áp dụng, ảnh hưởng đến công tác phòng, chống tội phạm trên địa bàn tỉnh.