Kết quả bước đầu
Theo chân tổ công tác của phòng CSGT Đường bộ, Đường sắt- Công an tỉnh triển khai kế hoạch tổng kiểm soát xe tải, xe khách tại tuyến quốc lộ 1A ngay trước Trạm CSGT Diễn Châu. Để cuộc kiểm tra đạt kết quả tốt, hơn 10 cán bộ chiến sỹ gồm CSGT, Cảnh sát cơ động, bác sĩ Bệnh viện Công an tỉnh nhanh chóng thực hiện công tác chuẩn bị với đầy đủ bàn ghế làm việc, đèn chiếu sáng, biển báo hiệu… Đại úy Phạm Tiến Lực, tổ phó tổ công tác cho biết, việc lập chốt kiểm tra ở đây sân bãi đủ rộng không gây nên tình trạng ách tắc. Hơn nữa đây cũng là thời điểm xe tải, xe khách lưu thông nhiều.
Sau hơn 3 tiếng đồng hồ, tổ công tác đã kiểm tra gần 20 lượt phương tiện gồm xe khách, xe tải, container và phát hiện lái xe Nguyễn Hữu Quỳnh (SN 1989, ở Anh Sơn, Nghệ An) điều khiển ô tô khách BKS 37B 017.58 và lái xe Nguyễn Văn Nghĩa (SN 1985, ở Thanh Chương, Nghệ An) lái xe khách BKS 37B 013.61 cho kết quả dương tính với ma túy. Tổ công tác đã lập biên bản tạm giữ phương tiện, đồng thời niêm phong kết quả thử ma túy đối với cả 2 tài xế và tiếp tục đưa vào Bệnh viện Đa khoa huyện Diễn Châu để phân tích cho kết quả chính xác về loại ma túy.
“Các mẫu kiểm tra nhanh bằng que thử nước tiểu cho kết quả tương đối chính xác. Tuy nhiên, để cẩn trọng, khách quan hơn, mẫu nước tiểu của tài xế được niêm phong, có chữ ký của lái xe và thành phần tham gia, để khi tài xế có khiếu nại, mẫu này sẽ tiếp tục được phân tích. Trong thời gian 20 ngày tiếp theo, nếu tài xế không khiếu nại, cơ quan chức năng sẽ hủy mẫu,” đại úy Phạm Tiến Lực nói.
Nhiều lái xe cũng tỏ ra rất đồng tình với cách làm của CSGT. Anh Trần Tuấn Anh, một lái xe tải cho rằng “Lực lượng chức năng cần kiểm soát thường xuyên, liên tục, tránh trường hợp chỉ làm từng đợt và cần xử lý nghiêm để thanh lọc những đối tượng nghiện, không để dư luận kỳ thị, quy chụp cho toàn bộ cánh lái xe là toàn sử dụng ma túy”.
Trao đổi với chúng tôi, thượng tá Trần Đình Khương - Phó Trưởng Phòng CSGT Đường bộ, Đường sắt- Công an tỉnh cho biết thêm: Trong đợt cao điểm này, Cục CSGT đã có kế hoạch tổng kiểm tra các phương tiện xe khách từ 8 chỗ ngồi trở lên và xe tải trên 5 tấn. Trong đợt đầu ra quân, từ ngày 21/1, Phòng CSGT Công an tỉnh đã huy động tối đa lực lượng, phương tiện, thiết bị kỹ thuật và các biện pháp nghiệp vụ tập trung xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm. Trong đó, các tuyến đường có nhiều xe khách, xe tải, container đi qua là tuyến đường tránh, quốc lộ 1A... đều được lực lượng tập trung tuần tra, kiểm soát. Bình quân, mỗi ngày đơn vị phát hiện 1 trường hợp vi phạm về chất ma túy.
Theo số liệu thống kê của Phòng Cảnh sát giao thông (Công an tỉnh Nghệ An): Trong đợt 1 (từ ngày 21/1- 1/2/2019) thực hiện Kế hoạch 36 của Công an tỉnh về Tăng cường tuyên truyền, kiểm tra xử lý người điều khiển phương tiện giao thông cơ giới đường bộ sử dụng các chất ma túy và vi phạm về nồng độ cồn. Qua tổ chức 14 ca với 96 lượt CBCS, tiến hành kiểm tra 295 trường hợp, đã tiến hành lập biên bản 15 trường hợp, trong đó phát hiện 12 trường hợp sử dụng ma túy, 3 trường hợp vi phạm nồng độ cồn khi lái xe.
Cần giải pháp đồng bộ
Theo thượng tá Trần Đình Khương, qua quá trình kiểm tra xử lý người điều khiển phương tiện giao thông cơ giới đường bộ sử dụng các chất ma túy và vi phạm về nồng độ cồn, bước đầu cũng phát sinh những bất cập.
Đơn cử vẫn có một số lái xe tỏ ra khá bức xúc vì quá trình kiểm tra mất thời gian, bởi các lái xe khi được yêu cầu kiểm tra chất ma túy sẽ phải ngậm một thanh test nhanh trong 3-5 phút. Sau đó, lực lượng chức năng sẽ kiểm tra các vạch hiển thị trên thanh ngậm để nhận biết lái xe đó có dấu hiệu dương tính với ma túy hay không.
Và để kiểm tra loại chất ma túy mà lái xe sử dụng, lực lượng chức năng sẽ tiếp tục cắm thanh test lái xe đã ngậm vào máy phân tích mất khoảng 30 phút. Trong khi, nhiều đối tượng vi phạm lại sử dụng cách chống đối như không tiết đủ lượng nước bọt làm ướt thanh ngậm để đưa vào máy kiểm tra gây khó khăn cho việc kiểm tra.
Có những trường hợp khi phát hiện có chốt kiểm tra thì tìm cách né tránh, dừng xe từ xa, đổi lái...
Ông Trần Anh Tuấn - Trưởng phòng quản lý phương tiện và người lái (Sở GTVT ) cho biết: Từ năm 2014 đến nay, hàng năm Sở Giao thông Vận tải Nghệ An đều tổ chức khám sức khỏe định kỳ cho các lái xe, trong đó có mục tiêu nhằm ngăn chặn tình trạng lái xe sử dụng ma túy.
Trong năm 2018 có gần 1.000 lái xe của 20 đơn vị kinh doanh vận tải đã được khám sức khỏe, kết quả đã phát hiện 10 trường hợp có kết quả dương tính với ma túy. Trước đó, năm 2017, sau khi khám sức khỏe cho 1.485 lái xe đã phát hiện 10 lái xe có dấu hiệu sử dụng chất ma túy. Tuy nhiên, hiện chưa có quy định cho phép Sở GTVT hạ bằng lái đối với người dương tính ma túy, còn chủ doanh nghiệp được quyền chấm dứt hợp đồng đối với tài xế, nhưng việc này đòi hỏi sự tự giác từ phía doanh nghiệp.
Từ thực tế trên, ông Lý Ngọc Hùng - Giám đốc Trung tâm Đào tạo lái xe cơ giới đường bộ Sông Biển cho rằng: cần phải có giải pháp mạnh mẽ hơn trong vấn đề quản lý các doanh nghiệp vận tải, phải có thông tư, văn bản yêu cầu chủ doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm trước những vụ tai nạn lớn. Trong trường hợp, nếu lái xe uống rượu bia, sử dụng ma túy thì chủ doanh nghiệp vận tải sử dụng lái xe đó cũng phải chịu trách nhiệm hình sự.
Theo bác sĩ Phan Kim Thìn - Giám đốc Bệnh viện Tâm thần Nghệ An: Việc xác minh vấn đề sử dụng ma túy cần tiến hành định kì hoặc đột xuất, nếu cần thiết nên chuyển khám chuyên khoa sức khỏe tâm thần. Khi khám bệnh, bác sĩ chuyên khoa sẽ khai thác tiền sử bệnh lí tâm thần, tiền sử dùng rượu bia, ma túy các loại đồng thời đối chiếu với kết quả cận lâm sàng (trắc nghiệm tâm lí), khám xét lâm sàng để có thể đưa ra kết luận chính xác nhất, đảm bảo người lái xe hiện có đủ trạng thái sức khỏe tâm thần để hành nghề hay không.
Thiết nghĩ, ngoài những giải pháp nêu trên, trong công tác quản lý đào tạo, sát hạch cấp bằng lái xe cũng phải sàng lọc học viên ngay từ đầu vào. Về lâu dài, cần sử dụng phần mềm GPRS quản lý việc lái xe không chạy liên tục quá 4 tiếng và không quá 10 tiếng/ngày, bổ sung quy định về thu hồi phù hiệu của các phương tiện, hoặc xử phạt nặng doanh nghiệp chạy theo lợi nhuận, chấp nhận sử dụng lái xe không đảm bảo sức khỏe, thuê lái xe dùng ma túy...
Theo Nghị định 46/NĐ-CP về xử phạt hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ và đường sắt, với kết quả dương tính với các chất ma túy, tài xế sẽ không được tiếp tục hành trình, bị tước giấy phép lái xe từ 22-24 tháng (trong trường hợp có giấy phép lái xe) hoặc phạt tiền từ 16-18 triệu đồng (trong trường hợp không có giấy phép lái xe hoặc có nhưng đang bị tước quyền sử dụng giấy phép lái xe). Trong thời gian 7 ngày, nếu không có khiếu nại, đơn vị sẽ ra quyết định xử phạt hành chính