Trong số 7 bãi đá Trung Quốc cưỡng chiếm của Việt Nam từ năm 1988-1989, đá Châu Viên là thực thể được Trung Quốc tập trung xây dựng thành đảo nhân tạo lớn nhất ở Trường Sa, từ cuối năm 2013.
Đá Châu Viên là một rạn san hô thuộc cụm Trường Sa của quần đảo Trường Sa (Khánh Hòa, Việt Nam) cùng với đá Đông, đá Tây và rạn san hô chứa đảo Trường Sa Đông hợp thành cụm đá ngầm mà các nhà hàng hải quốc tế gọi là London Reefs (cụm rạn Luân Đôn).
Bãi đá nguyên bản có chiều dài tính theo trục đông - tây gần 6km, diện tích đạt 8 km2. Trừ một số hòn đá nổi lên ở phía bắc với độ cao 1,2-1,5 m so với mặt biển, đa phần diện tích đá Châu Viên chìm dưới nước.
Từ cuối năm 2013, Trung Quốc đã đưa hàng chục tàu vận tải biển cỡ lớn và máy móc, trang thiết bị ra nạo vét, bồi đắp, mở rộng bãi đá rộng gấp nhiều lần.
Cuối năm 2014, Trung Quốc tiếp tục đưa công binh, công nhân ra xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng, sân bay, bến cảng và đặc biệt là các công trình đảm bảo hoạt động cho hệ thống ra đa tần số cao, kiểm soát không lưu, thông tin liên lạc…
Cuối tháng 5.2015, Bộ Giao thông Trung Quốc khởi công xây dựng và ngày 9.10.2015 đã đưa vào sử dụng 2 ngọn hải đăng với tên gọi Huayang và Chigua trên đá Châu Viên. Ngọn hải đăng Huayang có hình trụ, cao 50 m. Ngọn Chigua có hình nón trụ với kết cấu bê tông cốt thép, phát sáng trong phạm vi 22 hải lý và chu kỳ chớp là 8 giây.
Mới đây nhất, ngày 3.5.2016, tàu đổ bộ Côn Luân 998 của Hải quân Trung Quốc đã đưa đoàn Văn công Hải chính (Hải quân) hàng trăm người ra biểu diễn phục vụ binh sĩ và công nhân xây dựng Trung Quốc đang làm nhiệm vụ trên trên Đá Châu Viên.
Hiện tại công tác mở rộng và xây dựng mới các công trình vẫn đang được tiến hành, trong tương lai diện tích tại Đá Châu Viên có thể càng rộng lớn hơn. Do là đảo lớn, có nhiều công trình đặc biệt nên phía Trung Quốc tập trung nhiều loại tàu chiến, hải cảnh, tàu cá bạc sắt để bảo vệ, cảnh giới không cho tàu thuyền các nước khác tiếp cận gần. Nếu vượt quá vành đai bảo vệ 20 km, các tàu Trung Quốc sẽ lao ra đâm ủi, cản phá.
Trong chuyến công tác Trường Sa cuối tháng 5, đầu tháng 6.2016, PV BáoThanh Niên đã ghi lại nhiều hình ảnh công trình mà Trung Quốc xây dựng trái phép trên đá Châu Viên.
Một số ngư dân Việt Nam đang đánh bắt thủy sản tại đảo Đá Đông A (điểm đảo của Việt Nam gần nhất Châu Viên) cho biết, nếu đi gần thêm, phía Trung Quốc còn cho xuồng cao tốc lao ra đẩy đuổi và binh lính trên xuồng chĩa súng đe dọa, uy hiếp…
Theo TNO