(Baonghean.vn) - Rượu cần là sản vật gắn chặt với đời sống văn hóa của đồng bào các dân tộc miền Tây Nghệ An. Để có một chum rượu cần ngon cần rất nhiều công đoạn, ngay với việc làm cần uống rượu đã rất công phu.
Loài cây dùng làm cần uống rượu gọi là trúc cần, cùng họ với tre, tuy nhiên kích thước cây, cành và lá cũng nhỏ hơn. Cây có thân mềm, đường kính gốc từ 1,5 - 2,5cm. Khi non cây có màu đọt chuối, già chuyển sang màu xanh hoặc vàng tươi. Cây phân cành cao từ 1/2 đến 2/3 thân là ngọn. Trên thân cũng chia thành nhiều đốt, mỗi đốt cách nhau khoảng 15 - 20cm. Lá mềm, xanh mỏng, nhám sần, có hình mũi mác, đầu nhành có 4-5 lá. Trên thân không có gai. Ảnh: Đình TuânTheo chân ông La Hồng Muôn (1958), trú tại bản Mác, xã Thạch Giám (Tương Dương) vào rừng chặt cây trúc cần về làm cần uống rượu. Theo kinh nghiệm của ông Muôn phải chọn những cây không già quá hoặc non quá, nếu non hay già quá thì rất dễ gãy. Ảnh: Đình Tuân Dụng cụ để làm tạo ra một chiếc cần uống rượu. Ảnh: Đình Tuân Ông La Hồng Muôn, là một trong số ít người còn làm cần uống rượu. Ông cho biết “để làm được phải trải qua nhiều công đoạn, công đoàn nào cũng đòi hỏi người làm phải thật cẩn thận và tỉ mỉ”. Ảnh: Đình Tuân Trong tất cả các công đoạn có lẽ công đoạn khoan ống cần là khó nhất. Để dễ dàng người dân sáng tạo ra cách khoan rất độc đáo đó là lấy một sợi dây thép ly mài nhọn bỏ vào trong một ống nứa và cố định lại. Khi khoan chỉ việc đưa cây trúc vào bỏ đầu mũi khoan và xoa tay để cần xoay, nhờ vậy các mắt cây trúc sẽ bị khoan thủng. Ảnh: Đình Tuân Tiếp đến là dui lỗ để khi uống rượu sẽ vào từ các lỗ này. Ảnh: Đình Tuân Có hai cách để cần không bị gãy, cách thứ nhất là hút nước nóng đun trên bếp vào rồi giữ nước trong ống từ 2-3 phút. Ảnh: Đình Tuân Cách thứ hai là hơ cần trên bếp lửa sau khi đã khoan thông ống. Ảnh: Đình Tuân Hơ trên bếp lửa trước khi uốn là cách mà người dân hay sử dụng nhất. Do đã được khoan và dui lỗ nên khi hơ trên bếp lửa cần sẽ không bị nổ. Ảnh: Đình Tuân Khi các công đoạn đã hoàn thành, cần sẽ được gác lên trên dàn bếp, để chống mối mọt. Đến khi nào cần sử dụng mới đưa xuống. Ảnh: Đình Tuân Cần làm từ trúc khi uống mang đến mùi vị rất đặc trưng. Hiện tại mỗi chiếc cần được người dân bán từ 5.000 - 10.000 đồng. Ảnh: Đình Tuân
Đình Tuân