Năm 1986, để bảo vệ hai loài cây gỗ quý hiếm là Pơ Mu và Sa Mộc, Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng (nay là Thủ tướng Chính phủ) đã ký quyết định chính thức công nhận Pù Huống là Khu bảo tồn thiên nhiên với quy mô diện tích 5.000 ha, nhưng trải qua một thời gian dài sau đó BQL vẫn chưa được thành lập.
Đến năm 1995, Viện Điều tra quy hoạch rừng thuộc Bộ Lâm nghiệp đã phối hợp với Chi cục Kiểm lâm Nghệ An tiến hành điều tra, khảo sát lại các yếu tố tự nhiên và xã hội, kết quả cho thấy Pù Huống có đủ điều kiện tiêu chuẩn để xây dựng một khu bảo tồn thiên nhiên với quy mô lớn hơn do còn giữ được một diện tích rừng tự nhiên lớn, ít bị tác động bởi con người và có giá trị đa dạng sinh học cao.
Hiện nay, BQL Khu BTTN Pù Huống quản lý 40.223,55 ha rừng đặc dụng 6.080,9 ha diện tích rừng phòng hộ và 207,813 ha rừng sản xuất, trải dài trên địa bàn của 5 huyện (Quỳ Hợp, Quỳ Châu, Con Cuông, Tương Dương và Quế Phong).
Trong tổng số 1.806 loài thực vật đã được ghi nhận có 76 loài có tên trong Sách đỏ Việt Nam. Công tác bảo vệ rừng trong suốt 20 năm qua luôn được xác định là một trong những nhiệm vụ được ưu tiên hàng đầu.
Trong 20 năm, Khu BTTN Pù Huống đã tổ chức được 1.690 lượt tuyên truyền pháp luật cho người dân và tổ chức 70 cuộc hội nghị vùng đệm bàn về công tác quản lý bảo vệ rừng. Tuần tra, kiểm tra phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật quản lý bảo vệ rừng. Thông qua việc tuần tra, kiểm tra rừng và nhận tin báo tố giác của quần chúng nhân dân, Hạt Kiểm lâm Pù Huống đã phát hiện và xử lý 858 vụ vi phạm về khai thác, vận chuyển lâm sản và phá rừng làm rẫy trái phép.
Qua đó, tịch thu hơn 2.570 m3 gỗ các loại và nhiều dụng cụ, máy móc, phương tiện khai thác, săn bắt, vận chuyển lâm sản, động vật rừng như máy cưa xăng, xe máy, xe bò, bẫy săn, súng săn. Xử phạt vi phạm hành chính và bán lâm sản tịch thu nộp ngân sách Nhà nước hơn 9,8 tỷ đồng, khởi tố hình sự 3 vụ gồm 5 đối tượng.
Trong 20 năm qua BQL Khu BTTN Pù Huống đã tổ chức giao khoán 114.227 ha rừng cho người dân vùng đệm, tổng kinh phí chi trả hỗ trợ cho người dân nhận khoán bảo vệ rừng hơn 29,74 tỷ đồng và triển khai thực hiện chính sách hỗ trợ trồng rừng sản xuất theo Quyết định 147/2007/QĐ-TTg được 2.329 ha với tổng kinh phí hỗ trợ 5,34 tỷ đồng.
Dịp này, Ban quản lý Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Huống được Thủ tướng Chính phủ tặng Bằng khen và UBND tỉnh tặng bức trướng “Ban quản lý Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Huống 20 năm xây dựng và phát triển (2002 - 2022)”.
6 cá nhân cũng được Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An tặng Bằng khen và 16 cá nhân được Giám đốc Sở NN&PTNT Nghệ An tặng Giấy khen vì đã có thành tích xuất sắc trong công tác quản lý, bảo vệ và bảo tồn rừng Miền Tây./.