(Baonghean)- Trường Trung học phổ thông Phan Thúc Trực được thành lập từ đầu tháng 9 năm 1975, đóng trên địa bàn các xã vùng phía Nam huyện Yên Thành, một vùng quê bao gồm nhiều làng xã nghèo, có cả miền núi, lại ở xa các trung tâm văn hóa giáo dục của huyện và tỉnh nhưng giàu truyền thống hiếu học.
Ra đời trong những năm tháng đất nước mới kết thúc chiến tranh, việc mở trường cấp 3 phổ thông còn rất hạn chế, nên trường mang tên Trường cấp 3 vừa học vừa làm Yên Thành, đến 8/1993 UBND tỉnh Nghệ An ra Quyết định đổi thành Trường Phổ thông trung học Phan Thúc Trực và đến 1/1996 theo luật Giáo dục mới gọi là Trường THPT Phan Thúc Trực. Từ chỗ trường chỉ có 4 lớp, phòng học chủ yếu là "nhà tranh vách đất" với 29 cán bộ giáo viên, nhân viên đến nay đã ổn định 39 lớp với gần 1.500 học sinh, trang thiết bị dạy học đạt chuẩn Quốc gia, đội ngũ cán bộ giáo viên 94 người, tất cả đều đạt chuẩn, 15% có bằng Thạc sĩ.
Chất lượng giáo dục toàn diện và mũi nhọn của nhà trường có bước phát triển vững chắc. Năm 1980, lần đầu tiên trường mới chỉ có 5 học sinh đậu đại học, đến nay hàng năm có hàng trăm em đậu vào các trường đại học trên khắp cả nước, nhiều em đạt điểm cao được Chủ tịch UBND tỉnh khen thưởng. Tỉ lệ học sinh tốt nghiệp luôn đạt từ 98- 100%. Tỉ lệ học sinh giỏi tỉnh và giáo viên dạy giỏi tỉnh tăng nhanh và có nhiều giải cao. Tính từ 2010 – 2015, trường có 30 học sinh giỏi cấp tỉnh đạt giải nhất và giải nhì và luôn đứng ở tốp đầu của tỉnh, 20 giáo viên có sáng kiến kinh nghiệm cấp tỉnh.
Năm học 2005 – 2006, trường được Thủ tướng Chính phủ tặng Bằng khen. Tháng 4 năm 2013, trường đạt Chuẩn quốc gia, năm 2015 được Nhà nước tặng Huân chương Lao động hạng Ba. Trong 5 năm liền (2011 – 2015) trường liên tục đạt danh hiệu Tập thể lao động xuất sắc, được tặng Cờ thi đua của UBND tỉnh và Bằng khen của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Những thành tích nhà trường đạt được ngày hôm nay là công sức của bao thế hệ giáo viên, học sinh, là sự quan tâm giúp đỡ của chính quyền các cấp, sự thương yêu đùm bọc của nhân dân, cùng với đó lãnh đạo nhà trường qua các thời kỳ mà tiêu biểu là các hiệu trưởng Nguyễn Thọ Hưu, Chu Cấp, Hoàng Văn Hân, Bùi Văn Hưng, Nguyễn Trọng Giáp đã xây dựng được khối đoàn kết nhất trí, phát huy được sức mạnh và khả năng của đội ngũ giáo viên, công nhân viên, của các tổ chức, đoàn thể trong và ngoài trường....
Trường đã có nhiều chủ trương sáng tạo để thu hút các giáo viên giỏi quê Yên Thành chuyển về công tác tại trường, thu hút các sinh viên tốt nghiệp đại học sư phạm có bằng khá giỏi về dạy tại trường, động viên khuyến khích giáo viên đi học cao học để nâng cao trình độ, mở các chuyên đề khoa học...
Từ mái trường này, nhiều học sinh đã trở thành những cán bộ cao cấp trong lực lượng vũ trang, có học hàm học vị trong giảng dạy, nghiên cứu khoa học, có người là những doanh nhân giỏi, những nhà quản lý có tâm tài, có người được phong tặng Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, tiêu biểu như: Phạm Văn Vinh, Hồ Phi Thiệu, Lê Văn Trung, Nguyễn Hữu Thi, Nguyễn Văn Hữu, Võ Hồng Minh, Đặng Thanh Tùng, Nguyễn Hữu Mai, Hoàng Vĩnh Phú, Lê Văn Hiển, Lê Sơn Hà, Nguyễn Bá Sỹ, Nguyễn Trung Việt, Nguyễn Đào Mười… Số học sinh không đi vào đại học trở về địa phương cũng đã phấn đấu vươn lên trở thành các cán bộ địa phương, những nhà sản xuất làm ăn giỏi, góp phần xây dựng quê hương giàu đẹp.
Bên cạnh thành tích dạy học, nhà trường cũng hết sức quan tâm đến công tác rèn luyện đạo đức, dạy kỹ năng sống cho học sinh. Đoàn Thanh niên nhà trường nhận chăm sóc Khu di tích lịch sử Quốc gia tại xã Mỹ Thành- nơi xử bắn 72 chiến sỹ Xô viết Nghệ Tĩnh trong phong trào cách mạng 1930- 1931, Công đoàn nhà trường đã tổ chức nhiều đợt quyên góp, ủng hộ xây dựng nhà tình nghĩa cho vợ liệt sỹ, ủng hộ học sinh có hoàn cảnh khó khăn… Những hoạt động tình nghĩa, tương thân tương ái đó đã góp phần tạo dựng nên truyền thống quý báu của nhà trường.
Kỷ niệm 40 năm ngày thành lập trường THPT Phan Thúc Trực cũng là dịp để các thế hệ học sinh của nhà trường trở lại nơi đã một thời nuôi dưỡng trí tuệ, tâm hồn của mình, trở về với thầy cô, bè bạn, để ôn lại những kỷ niệm của một thời gian khó và tự hào với truyền thống vẻ vang của một mái trường mà mình chung tay xây dựng. Các thế hệ thầy cô giáo, học sinh trường THPT Phan Thúc Trực hôm nay và mai sau sẽ kế thừa truyền thống của tiền nhân và các bậc đàn anh đi trước, viết tiếp những trang sử mới, làm rạng rỡ thêm cho quê hương xứ sở.
Nguyễn Trọng Giáp –Hiệu trưởng-Bí thư chi bộ Trường THPT Phan Thúc Trực