Đảng Cộng hòa hôm 2/2 giải mật bản ghi nhớ 4 trang cáo buộc các quan chức thực thi pháp luật cấp cao Mỹ đã lừa dối tòa án để thực hiện việc giám sát một cựu quan chức phục vụ trong chiến dịch tranh cử của ông Donald Trump. Bản ghi nhớ này đang tiếp tục khoét sâu những bất đồng giữa Nhà Trắng và người Cộng hòa với Bộ Tư pháp và Cơ quan Điều tra Liên bang Mỹ (FBI), theo Washington Post.
Tranh cãi
FBI không công khai bình luận về bản ghi nhớ kể trên nhưng Giám đốc FBI Christopher A. Wray đã gửi thông báo tới nhân viên, kêu gọi họ tránh bị phân tâm trước các cuộc tranh luận xung quanh vấn đề này.
Bản ghi nhớ, do các thành viên đảng Cộng hòa ở hạ viện viết, cho biết họ "ngày càng quan ngại về tính chính đáng và hợp pháp của một số tương tác nhất định giữa Bộ Tư pháp và FBI với Tòa án Giám sát Tình báo Nước ngoài (FISC)", cơ quan có thẩm quyền cho phép việc theo dõi các cá nhân bị nghi là điệp viên hoặc thế lực ngoại quốc.
Văn bản cũng cáo buộc lệnh giám sát đối với ông Carter Page, cựu cố vấn chiến dịch cho Tổng thống Trump, được đưa ra dựa vào những thông tin từ một cá nhân có chương trình nghị sự chống lại ông Trump.
Những người Cộng hòa đồng thời cho rằng lệnh giám sát đã làm xấu đi mục tiêu ban đầu của cuộc điều tra Nga can thiệp cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2016 do công tố viên đặc biệt Robert S. Muller III dẫn dắt.
Hiện chưa rõ Tổng thống Trump có dùng bản ghi nhớ để làm cái cớ sa thải những người liên quan tới cuộc điều tra, trong đó có Thứ trưởng Tư pháp Rod J. Rosenstein, hay không, song phe Dân chủ cảnh báo hành động sa thải các quan chức Bộ Tư pháp có thể dẫn tới một cuộc khủng hoảng pháp lý.
Matthew Olsen, cựu quan chức Bộ Tư pháp, gọi bản ghi nhớ là một "nỗ lực chính trị nghiệp dư rõ ràng" không nêu lên bất kỳ câu hỏi có ý nghĩa pháp lý nào về hành động xin giám sát ông Carter Page. Ông Olsen lo ngại bản ghi nhớ sẽ gây ảnh hưởng xấu tới mối quan hệ cộng tác giữa các bộ phận khác nhau trong bộ máy chính quyền liên quan đến hoạt động thu thập tình báo.
Bộ trưởng Tư pháp Jeff Sessions cho hay những vấn đề mà bản ghi nhớ nêu ra "có tầm quan trọng lớn lao" đối với quốc gia và Bộ Tư pháp sẽ "xác minh sự thật một cách công bằng, đầy đủ".
Hạ nghị sĩ Cộng hòa bang California Devin Nunes, chủ tịch Ủy ban Tình báo Hạ viện Mỹ, hôm qua tiết lộ với kênh truyền hình Fox News rằng chính ông và hạ nghị sĩ Cộng hòa bang Nam Carolina cùng hai ủy viên điều tra đã viết bản ghi nhớ. Nunes phủ nhận thông tin nói ông thông đồng với các luật sư của Tổng thống Trump hay những nhóm lợi ích bên ngoài để soạn thảo văn bản trên.
Ông Carter Page không ngại ngần ca ngợi việc công bố bản ghi nhớ. "Thái độ đầy thận trọng và dũng cảm của các lãnh đạo quốc hội khi khám phá ra hành vi lạm dụng quyền lực chưa từng có tiền lệ này là một bước nhảy vọt mang tính lịch sử trong nỗ lực sửa chữa nền dân chủ Mỹ", ông nhấn mạnh.
Trái lại, một trong những mục tiêu bị công kích bởi bản ghi nhớ, cựu giám đốc FBI James Comey thể hiện thái độ bất bình. "Bản ghi nhớ thiếu trung thực và giả dối đã làm tan nát Ủy ban Tình báo Hạ viện, hủy hoại niềm tin vào cộng đồng tình báo, gây ảnh hưởng tới Tòa án Giám sát Tình báo Nước ngoài và làm bại lộ cuộc điều tra bí mật đối với một công dân Mỹ. Để làm gì? Bộ Tư pháp và FBI phải làm công việc của họ", ông nhấn mạnh.
Các quan chức thực thi pháp luật Mỹ cả đương nhiệm và đã nghỉ hưu cho biết trước lúc bản ghi nhớ được công bố, FBI đã lo lắng về việc những luật lệ kiểm soát thông tin mật có thể cản trở khả năng phản hồi lại các cáo buộc đối với họ, tương tự như trong bản ghi nhớ 4 trang phe Cộng hòa vừa công bố.
Theo bản ghi nhớ, hồi tháng 9/2016, Christopher Steele, một cựu quan chức tình báo Mỹ ở Anh, đã thừa nhận rằng ông "vô cùng mong muốn ông Donald Trump không đắc cử tổng thống" trong một cuộc nói chuyện với Bruce Ohr, quan chức Bộ Tư pháp.
Lúc bấy giờ, Steele đang nghiên cứu về mối quan hệ giữa ông Trump với Nga nhân danh Fusion GPS, công ty có trụ sở ở Washington cũng thuê cả vợ của Ohr để thực hiện điều tra nghi vấn trên.
Fusion GPS mùa xuân năm 2016 được một luật sư đại diện cho chiến dịch của bà Hillary Clinton và Ủy ban Quốc gia đảng Dân chủ thuê để nghiên cứu về ông Trump. Sau khi nhận tiền từ những người Dân chủ, Fusion GPS mới bắt đầu thuê Steele.
Bản ghi nhớ chỉ ra rằng các quan chức thực thi pháp luật đã xác nhận Steele là người từng cung cấp những thông tin giá trị liên quan đến cuộc điều tra tham nhũng ở Liên đoàn Bóng đá Thế giới (FIFA) nhưng không nói với tòa án về quan điểm chính trị của Steele đối với ông Trump, cho rằng "các động lực chống Trump" ở Steele hoàn toàn "bị bỏ qua hoặc che giấu".
Tuy nhiên, các quan chức thực thi pháp luật cho hay họ thường dựa vào thông tin từ những người có ác cảm hoặc bất đồng để bắt đầu điều tra nhưng các đặc vụ sẽ phải kiểm tra tính chính xác của mọi phát ngôn, tuyên bố trước khi nộp đơn yêu cầu giám sát.