Trẻ em giống như những miếng mút khi hấp thụ mọi thứ trông thấy quanh mình. Trẻ thích thử nghiệm và xô đẩy những giới hạn. Trong nhiều trường hợp, cha mẹ thường lên giọng mắng con vì nghĩ chúng không nghe lời. Trẻ ương bướng và dù hiểu phản ứng của bạn nhưng chúng có thể chọn cách lờ đi. Đó là lý do tại sao bố mẹ nên dùng những cụm từ tích cực, thay vì cách diễn đạt thể hiện sự giận dữ, cáo buộc, để nối lại sự giao tiếp của bạn với con. Bạn có thể áp dụng 11 cách nói dưới đây khi trẻ không nghe lời:
1. Hãy nói: 'Con cần nhớ điều gì?', thay vì 'cẩn thận nào' hoặc 'đừng làm như thế'
Bạn nên thay một câu mệnh lệnh bằng một lời khẳng định tích cực, nhằm kích thích tư duy phản biện của trẻ. Trẻ đã chán nghe những câu giống nhau hết lần này tới lần khác và thích lờ nó đi. Tuy nhiên, khi bạn kích thích sự thông minh của chúng bằng những từ nghe có vẻ khác nhưng nghĩa tương tự, trẻ sẽ thấy ngạc nhiên. Ngoài ra, bạn cũng có thể nói với chúng những câu ra lệnh cụ thể. Ví dụ, thay vì: "Cẩn thận, mọi người đang nhìn kìa", bạn có thể thử: "Chúng ta đã thảo luận điều gì về việc chơi ở công viên nhỉ?" hoặc "Hãy di chuyển chậm lại khi đi trên bờ tường".
2. Hãy nói: 'Con làm ơn nói nhẹ nhàng', thay vì 'yên nào' hoặc 'đừng hét lên như thế'
Một vài đứa trẻ ồn ào hơn những bé khác. Thế nên, nếu chúng không thể nói chuyện một cách nhẹ nhàng, bạn hãy chỉ cho con biết nơi nào được thoải mái nói to (chẳng hạn ở công viên) và nơi nào nên hạ giọng xuống (ví dụ trong thư viện).
Khi muốn con giữ yên lặng, bản thân bạn đừng hét vào mặt con. Hãy dùng âm vực nhẹ nhàng và hướng dẫn chúng.
3. Hãy nói: 'Bài học rút ra từ lỗi lầm của con là gì?', thay vì 'thật đáng xấu hổ' hay 'con nhẽ ra phải là một đứa trẻ thông minh hơn'
Mẹ đừng đay nghiến những lỗi lầm quá khứ của con. Cách tốt nhất mẹ nên tập trung vào việc khích lệ chúng làm tốt hơn. Điều này sẽ khuyến khích con nỗ lực trong tương lai và cẩn thận hơn với mỗi hành động của mình. Ví dụ, mẹ có thể nói: "Chúng ta học được gì từ lỗi lầm này?", thay vì gào lên: "Thật đáng xấu hổ khi la hét như vậy".
4. Hãy nói: 'Làm ơn...', thay vì 'dừng lại' hoặc 'đừng làm thế'
Bất cứ câu mệnh lệnh mang tính tiêu cực nào cũng đều không nhận được phản ứng tích cực từ phía người nghe. Hét lên: "Tôi không muốn cái bánh mì này" hoặc "đừng mang cho tôi thêm tách cà phê nữa" với người phục vụ sẽ không giúp bạn có những gì bạn muốn. Điều này cũng tương tự với trẻ nhỏ. Bạn có thể đề nghị con làm những gì bạn muốn chúng làm, thay vì những gì bạn không muốn chúng làm. Do đó, câu nói của bạn có thể là: "Mẹ muốn con đi và ngồi cùng chị", thay vì "đừng ngồi đây".
5. Hãy nói: 'Chúng ta đang bị muộn, cần phải di chuyển nhanh hơn thôi', thay vì 'chúng ta đang muộn rồi' hoặc 'nhanh lên ngay'.
Dạy con về giá trị của thời gian cũng quan trọng nhưng mẹ cũng cần lưu ý khi cho phép chúng chút thời gian chết. Bạn có thể đặt ra những khoảng thời gian để con di chuyển từ từ và quen với sự việc theo tốc độ của chúng.
Tuy nhiên, mẹ đừng quên nhắc trẻ lý do tại sao cần phải vội vã bằng giọng điệu nhẹ nhàng, tích cực, nhất là khi trẻ đang bướng. Hãy thử câu: "Aunty Mila đang đợi chúng ta đấy. Đừng để cô ấy phải chờ. Mẹ con mình sẽ đi bây giờ chứ?".
6. Hãy nói: 'Chúng ta cho thêm món đồ chơi này vào danh sách quà sinh nhật nhé?', thay vì 'không, chúng ta không thể mua cái đó' hoặc 'cái này không cần thiết'.
7. Hãy nói: 'Dừng lại nào. Giờ con hãy nói cho mẹ biết con muốn gì', thay vì 'đừng lèo nhèo'
Trẻ học hầu như mọi thứ từ chúng ta và điều đó khiến người lớn có trách nhiệm trở thành tấm gương mẫu mực cho chúng noi theo. Khi bạn nói với con điều gì, hãy chắc rằng bạn đang bình tĩnh, hít thở từ từ và trẻ cũng có thể làm điều tương tự.
Nếu bạn lo lắng hoặc khiến bản thân sợ hãi, con cũng sẽ thu lượm năng lượng đó và có cách cư xử giống thế. Do đó, thay vì: "Dừng lại, con đang làm nó tồi tệ hơn đấy", mẹ hãy thử: "Đợi đã con yêu. Nói cho mẹ nghe chuyện gì xảy ra vậy".
8. Hãy nói: 'Con phải tôn trọng bản thân và người khác quanh mình', thay vì 'ngoan nào' hoặc 'đừng hỗn láo'
Câu ra lệnh của bạn phải luôn cụ thể. Nói với con những gì bạn mong bé làm và nhắc lại rõ ràng bất cứ khi nào cần. Dùng câu: "Nhớ tôn trọng bản thân và các bạn khi ra ngoài sân chơi".
9. Hãy nói: 'Mẹ cần con...', thay vì 'dừng lại' hoặc 'sao con cứ làm như vậy nhỉ?'
Trẻ thường lờ đi phần lớn những câu mệnh lệnh được nói với giọng điệu lên cao hoặc hét lên của mẹ. Không phải vì chúng không nghe thấy mà vì cách giao tiếp tiêu cực đó của bạn không có tác dụng với con. Trẻ sẽ tương tác lại tốt hơn khi bạn dùng ngữ điệu không mang tính cáo buộc. Thay vì: "Mẹ không muốn con đi và hãy ngồi trong căn phòng đó", bạn có thể nói: "Mẹ cần con ngồi ngay cạnh Kevin suốt bữa tối".’
10. Hãy nói: 'Không sao cả, con cứ khóc đi', thay vì 'đừng trẻ con thế' hoặc 'sao lại khóc?'
Khi không vâng lời, trẻ sẽ phản ứng một cách nhanh chóng để giấu cảm xúc của mình. Đừng bắt chúng giấu điều đó mà hãy cho con thêm năng lượng và dạy bé vượt qua cảm xúc tiêu cực bằng cách tập trung vào nhiều hoạt động quan trọng hơn.
Hãy nói với con rằng thể hiện bản thân không phải là việc xấu. Cách này giúp chúng thoát ra khỏi buồn chán và lấy lại sự tự tin. Tránh tranh cãi với con việc tại sao chúng không nên khóc. Hãy cho con xả cảm xúc của mình. Mẹ có thể nói: "Con hãy khóc đi. Đừng lo lắng, mọi thứ sẽ ổn thôi. Mẹ ở đây với con rồi".
11. Hãy nói: 'Mẹ luôn yêu con, dù bất cứ chuyện gì xảy ra', thay vì 'mẹ sẽ không yêu con nếu con không làm việc này' hay 'chẳng ai muốn yêu thương một đứa trẻ không vâng lời như con cả'
Tình yêu vô điều kiện của bạn là nền tảng của việc dạy dỗ con cái tích cực. Điều đó có nghĩa, tình yêu của bạn dành cho con không phụ thuộc vào việc thằng bé có nghe lời mẹ hay không. Bạn yêu chúng bằng cả trái tim mình. Cho con thấy sự khẳng định này là chìa khóa giúp chúng xây dựng sự tự tin và tự lập, quan trọng hơn là tình cảm giữa bạn và con.
Thay vì nói: "Mẹ không yêu con nữa vì con vừa có hành động bất lịch sự", mẹ có thể dùng mẫu câu: "Mẹ yêu con hơn bất cứ điều gì nhưng mẹ cần con lịch sự hơn khi lần sau nói chuyện với các bạn cùng lớp. Con không cần phải hét vào mặt các bạn".